Bỏng là tình trạng tổn thương da, tổ chức dưới da, cơ, xương do nhiệt, điện, hóa chất, ma sát hay bức xạ. Bỏng có nhiều mức độ tổn thương nặng nhẹ khác nhau, tùy vào tác nhân gây bỏng, vị trí bỏng, diện tích bỏng, tổ chức bị tổn thương mà xử trí, điều trị và chăm sóc sao cho phù hợp, hiệu quả, không để lại di chứng, biến chứng, thậm chí tử vong.
I. Các xử trí sơ cứu ban đầu khi bị bỏng bao gồm
- Đưa nạn nhân ra khỏi vùng tác nhân gây bỏng.
- Chú ý trang phục trên người vùng bị bỏng. Cần cởi bỏ trang phục sao cho không làm tổn thương thêm vùng da nơi bị bỏng.
- Tùy vào tác nhân gây bỏng mà có cách xử trí ban đầu sao cho phù hợp:
- Đối với bỏng diện tích bé, nhất là ở hai bàn tay hay hai bàn chân thì ngâm ngay phần chi bỏng vào nước sạch có đá lạnh, mỗi lần ngâm 20 phút. Rút ra mấy phút rồi ngâm tiếp, trong khoảng thời gian 2 giờ.
- Khi bị bỏng do acid hoặc bazơ cần phải rửa nhiều nước lạnh dội lên vết bỏng liên tục trong khoảng 10 phút nhằm pha loãng nồng độ và loại bớt tác nhân gây bỏng. sau đó dùng các chất trung hoà. Trung hoà acid bằng dung dịch natribicacbonat (NaHCO3) 1- 2%, nước xà phòng. Trung hoà bazơ bằng acid acetic (CH3COOH) 6%, amôni clorua (NH4CL) dung dịch 5%, acid boric B(OH)3 dung dịch 3%, hoặc nước giấm, nước chanh, nước đường.
- Không rửa nước khi bị bỏng do acid sunfuric (H2SO4), acid clohydric (HCL), và các hợp chất hữu cơ - nhôm. Vì sẽ phát sinh thêm nhiệt do các phản ứng hoá học.
- Nếu bỏng do nhựa đường, dùng dầu tây (dầu hỏa) loại trừ nhựa đường.
- Đặt lên vết bỏng băng, gạc hoặc vải sạch không có lông để tránh nhiễm trùng.
- Nếu bỏng nhẹ cần giữ da vùng bị bỏng khô, sạch, hạn chế tổn thương.
- Nếu bỏng nặng cần chú ý bù nước, điện giải và đưa ngay đến bệnh viện.
- Không dùng băng bông có lông tơ mịn để băng vết bỏng.
II. Chăm sóc vết thương do bị bỏng
- Với nốt phỏng nhỏ để nguyên, nốt phỏng to chọc ở bờ nốt phỏng cho thoát dịch.
- Rửa vết bỏng: dùng nước vô khuẩn: nước cất, NaCl 0,9%.
- Đối với bỏng do acid: dùng dung dịch natri bicacbonat 2-3%,
- Đối với bỏng do kiềm: Sau khi rửa, đắp ngay các dung dịch toan như acid acetic 0,5 – 6%, amôni clorua 5%, acid boric 3%.
- Nếu không có dung dịch trên, dùng nước dấm, nước chanh, nước đường 20%.
- Băng diện bỏng với vài lớp gạc tẩm nhiều thứ thuốc: dầu cá, dầu gấc, thuốc mỡ, oxyt kẽm, cao lá sim, nghệ.
- Bỏng ở mặt, vùng hậu môn sinh dục thì rắc bột sous gallate de bismuth, để hở, không băng.
- Cần ngăn ngừa di chứng sẹo co dính vùng khớp đối với bỏng sâu: băng riêng từng ngón tay, khớp bỏng phải giữ ở tư thế dự phòng quá mức, hạn chế sẹo co dúm.
- Đối với những vết bỏng có mủ thì phải được cấy mủ, làm kháng sinh đồ.
- Vấn đề thẩm mỹ vết bỏng, hiện nay trên thị trường có sản phẩm gel silicol dán lên vết bỏng ngay sau điều trị sẽ giúp vết bỏng liền sẹo thẩm mỹ hơn. Đây là sản phẩm ngoại nhập nên giá thành khá đắt (khoảng 500 đến 600 nghìn cho một miếng dán diện tích 20 cm2). Ngoài ra có thể đắp nghệ tươi ngay sau khi vết bỏng lên da non, hạn chế vết bỏng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Đặc biệt trong suốt quá trình chăm sóc vết thương do bị bỏng phải tuyệt đối vô trùng. Hạn chế vết bỏng bị tỳ đè hay các vết bỏng tiếp xúc với nhau (nhất là ở ngón tay, ngón chân)../.